Besleyici değeri olmayan veya besin olmayan maddelerin düzenli ve aşırı miktarda yenmesiyle karakterize bir yeme bozukluğudur. Pika, besin maddesi olmayan toprak, taş, kireç, kağıt, cam ve sabun gibi nesneleri yemek ya da yalamak şeklinde ortaya çıkar. Ayakkabıları altını yalamak, duvarları kazıyarak çıkan toprak parçalarını yemek veya saksıların altındaki toprakları yemek, metal paraları ve pilleri ağzına götürerek ısırmak, kurşun kalemlerin arkasını kemirmek pika sendromunda görülen davranışlardandır.
Klinik görünümü oldukça değişkendir. Pika davranışları çocuklukta sıklıkla 12-24 aylıkken başlamaktadır. Ancak ergenlik ve yetişkinlik döneminde de görülebilir.
Pika neden oluşur?
Pika’nın tek bir nedeni bulunmamaktadır. Sendromun oluşumunda psikososyal ve biyokimyasal faktörler ön plandadır. Erişkinlerde pika daha çok demir, bakır ve çinko eksikliğine bağlı ortaya çıkmaktadır. Demir eksikliğinin en fazla görüldüğü gebelik döneminde pika sıklıkla görülmektedir.
Psikiyatrik ve psikolojik problemler de pika’ya neden olabilir. Çocukluk döneminde ebeveyn ihmalinin olduğu ortamlardan öğrenilmiş bir davranışın sonucu olarak ortaya çıkabileceği öne sürülmektedir. Düşük sosyoekonomik düzey, ihmal, istismar, yetersiz anne çocuk etkileşimi ile pikanın güçlü ilişkisi gösterilmiştir.
Pika, otizm spektrum bozukluğu ve mental retardasyonda ortaya çıkmakta olup, şizofreni ve obsesif-kompulsif bozukluk gibi bazı ruh sağlığı koşullarına sahip kişiler başa çıkma mekanizması olarak pika geliştirebilirler.
Diyet ve yetersiz beslenme de pikaya yol açabilir. Burada amaç açlık hissinin bastırılmasında, besin dışı maddelerin tüketilmesiyle doygunluk hissine ulaşmaktır.
Pika Sendorumunun Sonuçları
Pika sendromu yabancı cisim yeme alışkanlığı olduğundan yenilen maddeye göre sindirim sistemiyle ilgili rahatsızlıklar yanında sistemik bir takım rahatsızlıklara da yol açabilir. Yenilen maddelerin hijyenik olmaması oluşabilecek enfeksiyon ve paraziter hastalıklara da bir nevi davetiye çıkartmaktadır. Ayrıca vücuda alınan yabancı cismin içerdiğine de bağlı olarak pika zehirlenmelere de yol açabilir.
Pikanın Tedavisi
Pika yaşayan bireyler toplum tarafından dışlanacağını düşünerek hastalıklarını gizleyebiliyorlar. Hastalığı gizlemek yerine tedavi arayışına girerek yardım çağrısında bulunulması oldukça önemli. Bu nedenle pika sendromunun tedavisinde öncelikle hastalık tanımlamalıdır. Daha sonra her hastalıkta olduğu gibi multidisipliner bir yaklaşım benimsenmeli ve hasta; psikiyatrist, psikoterapist ve uzman diyetisyenlerle birlikte bütüncül bir anlayışla izlenmelidir.
İlgili uzmanın tam kan sayımı sonuçlarını değerlendirmesiyle birlikte, vücutta demir veya bakır, çinko gibi elementlerin eksikliği varsa bu elementlerin eksiklikleri ilaç tedavisinin yanında doğal gıdalarla vücuda takviye edilmelidir. Pika, beslenme tedavisinden sonra sona ermezse, çeşitli davranışsal müdahaleler yapılabilir.
Psikoterapi ile yeme bozukluğunun nasıl geliştiğine bakılarak yeme bozukluğu tedavi edilmektedir. Tedaviye dirençli hastalarda pika ölümle sonuçlanabilmektedir.